Η Αλεξάνδρεια
Η Αλεξάνδρεια ήταν μια από τις μεγαλύτερες ελληνικές πόλεις της αρχαιότητας. Ιδρύθηκε το 331 π.Χ. από τον Έλληνα βασιλιά της Μακεδονίας, Αλέξανδρο τον Μέγα. Ο Έλληνας στρατηλάτης εντόπισε την μοναδική, ίσως, τοποθεσία στην Αίγυπτο, που προσφέρονταν για την κατασκευή λιμανιού, κατάλληλου για εμπορικά και πολεμικά πλοία, που να επιτρέπει την πλεύση των πλοίων προς τον Νείλο ποταμό. Ο Αλέξανδρος προσδοκούσε ότι μετά την καταστροφή της Τύρου το 332 π.Χ. η Αλεξάνδρεια θα ανελάμβανε ρόλο σημαντικού θαλάσσιου εμπορευματικού κόμβου, ενώ παράλληλα οραματιζόταν πως, εκτός από εμπορικό κέντρο θα εξελίσσονταν σε κέντρο πολιτισμού, γραμμάτων, τεχνών και επιστημών.
Τα πλεονεκτήματα της θέσης που επέλεξε ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν:
- Η σχετικά εύκολη (όπως αναφέρθηκε) σύνδεση με τον Νείλο, με τη βοήθεια ενός πλεύσιμου καναλιού, το οποίο ταυτόχρονα τροφοδοτούσε την πόλη με πόσιμο νερό.
- Το γεγονός ότι η ευρύτερη θαλάσσια περιοχή δεν επηρεαζόταν σοβαρά από την απόθεση ιλύος από τον Νείλο και ταυτόχρονα ο βυθός της Μεσογείου δεν σχημάτιζε στο σημείο επικίνδυνες αμμοσύρτες (αμμώδεις υφάλους).
- Στο σημείο υπήρχε ένα μικρό νησί, ο Φάρος, που εφόσον ενωνόταν με την ξηρά, με την κατασκευή μόλου, θα δημιουργούσε δύο εναλλακτικούς λιμένες, προστατευμένους από τους ανέμους.
Ο Αλέξανδρος ανέθεσε στον αρχιτέκτονα Δεινοκράτη τον Ρόδιο να χτίσει την πόλη και λίγους μήνες μετά την ίδρυση της πόλης, εμπιστεύθηκε την περαιτέρω ανάπτυξή της στον μετέπειτα αντιβασιλέα Κλεομένη και αναχώρησε από την Αίγυπτο για να μην επιστρέψει ποτέ.
Ελληνική εκδοχή χάρτη της Αλεξάνδρειας κατά το 30 π.Χ. Το πρωτότυπο εκπονήθηκε από τον Otto Puchstein στη δεκαετία του 1890.
Η Αλεξάνδρεια άρχισε να ακμάζει μετά τον θάνατο του Μ.Αλέξανδρου, όταν έγινε πρωτεύουσα της Αιγύπτου κατά τη βασιλεία του Πτολεμαίου Α’ του Σωτήρα (367–283 π.Χ), ιδρυτή της δυναστείας των Πτολεμαίων. Ο τελευταίος επικράτησε το 321 π.Χ. στη σύγκρουση των επιγόνων για την κατοχή της σορού του Αλεξάνδρου. Η σορός εθεωρείτο σύμβολο ισχύος και εξουσίας. Έτσι ο Πτολεμαίος Α’ τη μετέφερε στην Αλεξάνδρεια από όπου τελικά χάθηκε όταν απομακρύνθηκε από τη θέση που φυλασσόταν, για να κρυφτεί.
Η Αλεξάνδρεια στην ακμή της αποτελούσε μία από τις σημαντικότερες εστίες πολιτισμού. Από τον 4ο αιώνα π.Χ. έως τα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ. υπήρξε έδρα του ελληνιστικού βασιλείου των Πτολεμαίων, ενώ κατά την ύστερη αρχαιότητα αποτέλεσε μια από τις σημαντικότερες πόλεις της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και της μετέπειτα ανατολικής ρωμαϊκής (Βυζαντίου) μέχρι την κατάληψή της από τους Άραβες τον 7ο αιώνα. Ήταν πασίγνωστη για την έντονη πνευματική δραστηριότητα των λογίων της που συνεχίστηκε αδιάλειπτα σε όλο αυτό το διάστημα.
Ανάμεσα στα «κοσμήματα» της πόλης, εξέχουσα θέση κατέχουν:
- Ο φάρος της Αλεξάνδρειας, χτισμένος από τον αρχιτέκτονα Σώστρατο τον Κνίδιο στο ανατολικό άκρο του νησιού Φάρος. Ο φάρος συμπεριλαμβανόταν στα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.
- Το περίφημο Μουσείο, μέρος του οποίου ήταν η περίφημη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Το Μουσείο το εμπνεύστηκε ο Δημήτριος Φαληρέας και ιδρύθηκε, από τον Πτολεμαίο Α’ τον Σωτήρα, αναπτύχθηκε επί βασιλείας Πτολεμαίου Β’ του Φιλάδελφου (309–246 π.Χ.) και ήταν αφιερωμένο στις Μούσες, τις προστάτιδες των τεχνών και των επιστημών. Θεωρείται πως ήταν το πρώτο στον κόσμο Πανεπιστήμιο.
Πολλοί σημαντικοί Έλληνες λόγιοι διετέλεσαν διευθυντές της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Μεταξύ τους διακρίνονται ο λογοτέχνης και κριτικός Ζηνόδοτος ο Εφέσιος, οι ειδικοί στα Ομηρικά Έπη Αριστοφάνης ο Βυζαντινός και Αρίσταρχος από τη Σαμοθράκη και ο μαθηματικός – γεωγράφος Ερατοσθένης ο Κυρηναίος που εφηύρε τον σφαιρικό αστρολάβο.
Οι μαθηματικοί που δραστηριοποιήθηκαν στο Μουσείο της Αλεξάνδρειας και έγραψαν ιστορία ήταν οι:
- Ευκλείδης ο Αλεξανδρεύς (365 – 300 π.Χ.).
- Κτησίβιος ο Αλεξανδρεύς (285 π.Χ. – 222 π.Χ.)
- Κόνων ο Σάμιος (280 π.Χ. – 220 π.Χ.).
- Ερατοσθένης ο Κυρηναίος (276 π.Χ. – 197 π.Χ.).
- Διοκλής ο Αλεξανδρεύς (~240 π.Χ. – ~80 π.Χ.)
- Υψικλής ο Αλεξανδρεύς (180 π.Χ. – 120 π.Χ.).
- Σωσιγένης ο Αλεξανδρεύς (2ος αι. π.Χ – 1ος αι. π.Χ.)
- Ήρων ο Αλεξανδρεύς (65 μ.Χ. – 125 μ.Χ).
- Μενέλαος ο Αλεξανδρεύς (70 μ.Χ. – 130 μ.Χ.).
- Κλαύδιος Πτολεμαίος (85 μ.Χ. – 165 μ.Χ.)
- Διόφαντος ο Αλεξανδρεύς (200 μ.Χ. – 284 μ.Χ.).
- Πάππος ο Αλεξανδρεύς (290 μ.Χ. – 350 μ.Χ.).
- Θέων ο Αλεξανδρεύς (~335 μ.Χ.– ~405 μ.Χ.)
- Υπατία (370 μ.Χ. – 415 μ.Χ.).
Περισσότερες πληροφορίες για την Αλεξάνδρεια.