Ο όρος Φιλοσοφία οφείλεται στον Πυθαγόρα και είναι σύνθετος, από το φιλείν και το σοφία δηλαδή σημαίνει αγάπη για τη σοφία.
Θα λέγαμε ότι η φιλοσοφία είναι η επιστήμη που επιχειρεί να δώσει απαντήσεις σε θεμελιώδη ερωτήματα που διαχρονικά βασανίζουν τον άνθρωπο, όπως π.χ. Τι είναι ο Κόσμος; Πως δημιουργήθηκε; Ποιοι είναι οι κανόνες και οι αξίες που διέπουν την πραγματικότητά του; Που οδηγείται; Ποιο θα είναι το τέλος του; Ποια είναι η θέση του ανθρώπου μέσα σ’αυτόν;
Με την έννοια αυτή η Φιλοσοφία είναι «η μητέρα» όλων των επιστημών, αφού κάθε μια από τις επιστήμες προσπαθεί με το δικό της τρόπο να απαντήσει σε κάποια από τα πιο πάνω ερωτήματα. Θυμάμαι δύο πράγματα που μου έκαναν εντύπωση όταν ήμουν φοιτητής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το πρώτο ήταν ο μαρμάρινος τοίχος, έξω από το μεγάλο αμφιθέατρο, πάνω στον οποίο ήταν γραμμένα με χρυσά γράμματα τα ονόματα όλων των επιστημών με πρώτο – πρώτο αυτό της Φιλοσοφίας και δεύτερο το όνομα της πρωτοκόρης της, της Μαθηματικής επιστήμης. Το δεύτερο που με εντυπωσίασε ήταν η ζωφόρος στα προπύλαια του κεντρικού κτηρίου που στο αριστερό μέρος απεικονίζει τις γνωστές τότε επιστήμες. Είναι όλες κοπέλες γεμάτες χάρη, καλοχτενισμένες, δείχνουν να χαριεντίζονται, με εξαίρεση τη μαθηματική που είναι μόνη της, ελαφρώς αχτένιστη, με σκυμμένο κεφάλι και το δάκτυλο στον κρόταφο. Από τότε συνειδητοποίησα ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο σοβαρά από το να λύνεις μερικές ασκήσεις.
Ο Bertrand Russell διατύπωσε τη θέση πως η φιλοσοφία είναι μια δεξαμενή γνώσεων από όπου αντλούν οι άλλες επιστήμες ζητήματα για επεξεργασία, είναι o κορμός της διεπιστημονικής γνώσης. Δεν παύει η φιλοσοφία να είναι επιστήμη πράγμα που σημαίνει ότι ο φιλοσοφικός στοχασμός πρέπει να τηρεί απαραίτητα τις επιστημονικές μεθόδους και τα βήματα που είναι η παρατήρηση, η υπόθεση, το πείραμα, η απόδειξη και η επανάληψη.
Και εδώ βρίσκεται ο συνδετικός κρίκος της φιλοσοφίας και των μαθηματικών, η αποδεικτική διαδικασία, δηλαδή η λογική. Σημειώστε δε πως οι αγαπημένες μέθοδοι των «ψευδοφιλόσοφων» δεν συνιστούν αποδείξεις. Τα παραδείγματα δεν αποδεικνύουν, η στατιστική δεν αποδεικνύει, η εικασία δεν αποδεικνύει, η πλειοψηφία δεν αποδεικνύει, πολύ δε περισσότερο η προσωπική γνώμη δεν αποδεικνύει. Οι αναπόδεικτες απόψεις των «ειδικών» μπορεί να λαμβάνονται υπόψη μόνο σαν απόψεις, για προβληματισμό και επεξεργασία, όμως δεν αποτελούν απόδειξη Οι αποδείξεις γίνονται πάντα με βάση την μαθηματική λογική.
Από την αρχαιότητα η σχέση φιλοσοφίας και μαθηματικών ήταν πάρα πολύ στενή. Σας επισημαίνω ότι τα βήματα για την ανακάλυψη των αριθμών είναι αυτά που απετέλεσαν θεμέλιους λίθους για την εξέλιξη των άλλων επιστημών και την πρόοδο του ανθρώπινου πνεύματος. Κάθε ανακάλυψη των μαθηματικών γινόταν πάντα η αφορμή για φιλοσοφικές αναζητήσεις. Τέλος σας θυμίζω την επιγραφή που ο Πλάτων έβαλε στην είσοδο της φιλοσοφικής σχολής του «Μηδείς ἀγεωμέτρητος εἰσίτω».
